تاریخچه
| تاریخ ارسال: 1397/12/12 |
این مؤسسه پژوهشی دانشگاهی دولتی در سال ۱۳۴۲ خورشیدی (پس از تصویب نهایی در مجلس شورای ملی سابق)، به منظور استفاده بهینه از ظرفیت ها و توانایی‌های موجود در دانشگاه خوارزمی (با نام‌های قبلی دارالمعلمین مرکزی و عالی، سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی، دانشسرای عالی، و تربیت معلم)، هم‌چنین برای رفع نیازهای تحقیقاتی دستگاه‌های اجرائی ( به ویژه وزارت آموزش و پرورش )، و سایر بخش‌های دولتی و غیر دولتی تأسیس شده است.
سابقه تأسیس مؤسسه تحقیقات ترییتی
سابقه تأسیس مؤسسه تحقیقات ترییتی
این مؤسسه یکی از اولین و قدیمی‌ترین مؤسسات پژوهشی ایرانی است که با بهره‌گیری از استادان کارآمد و اغلب تحصیل کرده در خارج از کشور، شروع به کار کرده است. در مرحله راه اندازی، با عنوان "مؤسسه تحقیقات و مطالعات تربیتی" در اجرای بند "ج" از ماده ۲ تصویب‌نامه قانونی شماره ۸۴۴۰ مورخ (۲۹/۵/۱۳۴۲) دوره ۲۱ مجلس شورای ملی سابق با بودجه مستقل تأسیس یافته و از لحاظ جایگاه سازمانی زیر مجموعه "سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی" در وزارت فرهنگ سابق (از زمان وزارت دکتر جهانشاه صالح که هم‌زمان عهده دار ریاست دانشگاه تهران بود ) و دانشسرای عالی محسوب می‌شده است.
سابقه فعالیت مؤسسه قبل از انقلاب اسلامی
بر اساس شواهدی که از نقل قول‌های تعدادی از اعضاء هیأت علمی سابق (بازنشسته ) این مؤسسه در دست است، در دوره پانزده ساله قبل از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷-۱۳۴۲)، این مؤسسه نقش بسیار فعّال و ارزنده‌ای در عرصه تعلیم و تربیت و پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناسی کشور ایفا کرده است. این مؤسسه با ۲۰ نفر شاغل و بهره‌گیری از استادان برجسته دانشسرای عالی و گاه دانشگاه تهران، توانسته بود خدمات علمی – پژوهشی شایان توجهی به جامعه علمی کشور عرضه نماید. کتاب‌هایی در زمینه روش‌های آماری در علوم تربیتی، روش انجام پژوهش و روش گزارش نویسی پژوهش علمی، آزمون‌های روان‌شناختی، و ... توسط اعضاء ثابت هیأت علمی مؤسسه به زبان فارسی برگردانده شده است.
از جمله ابزارها و فناوری‌های پیشرفته مورد استفاده پژوهشگران این مؤسسه، یک کامپیوتر بزرگ نسل قدیم بوده که برای انجام محاسبات و تصحیح اوراق امتحانی و پاسخنامه تست‌ها و پرسشنامه‌ها و ... با استفاده از کارت های منگنه صورت می‌گرفته و در آن زمان به آن اعتبار زیادی بخشیده بوده است. کتابچه راهنمای تست‌های هوش تصویری ( دومینو ۴۸، ریون سیاه و سفید و رنگی، اوتیس - لنون ) و پرسشنامه‌های شخصیتی عینی و فرافکن نسبتاً زیادی توسط آنان خریداری شده و در انجمن‌های علمی معتبر خارجی نسبتاً زیادی عضویت داشته‌اند. علاوه‌براین، کتاب‌های علمی، فرهنگ‌های لغات و اصطلاحات، دایره‌المعارف‌ها، و خبرنامه‌های انگلیسی روز، مجلات، و بروشورهای خارجی زیادی را به صورت منظم خریداری کرده و در معرض دید استادان، دانشجویان و سایر متقاضیان قرار می‌دادند.
اعضاء ثابت هیأت‌علمی مجرّب مؤسسه در دوره‌های فوق لیسانس روان‌شناسی، علوم تربیتی، و روان‌سنجی برگزارشده در دانشسرای عالی ( که در آن‌زمان بالاترین سطح تحصیل در رشته‌های مذکور شناخته می‌شد ) تدریس می‌کرده‌اند. همکاری تنگاتنگی بین این مؤسسه و سازمان امور استخدامی، انجمن اولیاء و مربیان، مرکز آزمون شناسی ( سازمان سنجش آموزش کشور)، مراکز و مدارس آموزش عالی مختلف در کشور، و ... وجود داشته است.
سابقه فعالیت مؤسسه بعد از انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های کشور
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رسالت‌های تربیت معلم در کشور دچار تحولات بسیار شدید شد. با نضج‌گیری اندیشه های مبتنی بر فاصله گرفتن از فرهنگ غرب و روی‌آوردن به تعلیم و تربیت و اخلاق اسلامی و زنده نگهداشتن آرمان‌های عقیدتی اسلامی، به تدریج دانشگاه تربیت معلم نقش محوری خود را در تربیت دبیر برای رشته‌های درسی مختلف از دست داد. سیاست‌گذاران و مسئولان وزارت آموزش و پرورش، از طریق راه‌اندازی و تقویت دانشسراها، مراکز تربیت معلم، آموزشکده‌های فنی و کشاورزی و سایر آموزشکده‌ها، و هموارسازی راه ادامه تحصیل کارکنان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ( اعم از آزاد، شبانه، دولتی، غیرانتفاعی و سایر موارد ) و استفاده از سهمیه در کنکور سراسری ورودی دانشگاه‌های دولتی کشور، به تربیت معلمان مورد نیاز خود همّت گماشتند. هم زمان با این تحولات، رویداد بسیار مهم دیگری در کشور صورت گرفت که انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها را در پی داشت.
این مؤسسه پس از بروز نحله انقلاب فرهنگی دانشگاه‌ها و چندین سال وقفه، مجدداً در سال ۱۳۶۴ کار خود را از سر گرفت. اما این بار با استفاده از نیروهای انسانی متعهد و معتقد به مبانی اسلام، در راستای تحقّق اهداف برنامه‌های جامع توسعه اجتماعی، فرهنگی، تربیتی و روان‌شناختی جمهوری اسلامی ایران فعالیت نمود. پس از بازگشایی و خروج از مرحله تعطیلی و راه‌اندازی مجدد برخی از رشته‌های تحصیلی، با اتکاء به اعضاء هیأت علمی دانشگاه در این رشته‌ها، هفت فقره طرح پژوهشی نسبتاً قوی با موفقیت به اتمام رسید. بعد از عادی شدن جریان تحصیل در این رشته‌ها، و قرار گرفتن "معاونت پژوهشی" در تشکیلات اداری دانشگاه، فعالیت استادان دانشکده علوم تربیتی در زمینه انجام طرح‌های پژوهشی مؤسسه عملاً متوقف شد. مسئولان مؤسسه برای رهاشدن از این تنگنا، و پویایی بیشتر، در اواخر سال ۱۳۷۲ اقدام به استخدام تمام وقت چهار نفر عضو هیأت علمی – پژوهشی و تعدادی کارشناس پژوهشی ( اضافه بر کارکنان قبلی ) نمودند. این اقدام تا قبل از سال ۱۳۷۸ که بازنشسته شدن ۵ نفر از اعضاء مؤسسه را در پی داشت، با توجه به امکانات و ظرفیت‌های موجود، دوره شکوفایی فعالیت‌های مؤسسه را رقم زد.
طی سال‌های متمادی این مؤسسه با استفاده از امکانات، فضای فیزیکی و منابع مالی موجود و بسیار محدود در دانشگاه و گاهی با استفاده بسیار محدود از منابع مالی و امکانات دستگاه‌های اجرائی (به خصوص وزارت آموزش و پرورش) و دیگر سازمان‌های متقاضی) مانند شورای پژوهش‌های علمی کشور)، توانسته است هم در جهت انجام پژوهش‌های نظری ( و تلاش در تولید علم ) و ارزشیابی در موضوعات خاص و هم در جهت انجام پژوهش‌های کاربردی ( برخی در سطح ملّی ) با هدف ایجاد زمینه برای رفع نیازهای دستگاه‌ها و سازمان‌ها، و ارائه خدمات و مشاوره‌های علمی- تخصصی به آنان گام بردارد.
فعالیت‌های این مؤسسه با توجه به منابع مالی بسیار محدودی که در اختیار داشته، در حد امکانات و ظرفیت‌های موجود، به ترجمه، تألیف، تصنیف، نشر کتب، مقالات علمی در حوزه تعلیم و تربیت، ایجاد ارتباط و فراهم کردن زمینه همکاری مناسب و مؤثر با سازمان‌های سفارش دهنده و متقاضی انجام پروژه‌های پژوهشی، مشاوره‌های علمی، برگزاری کارگاه‌های علمی آموزشی دانشگاهی، و رفع نیازهای پژوهشی دستگاه‌های اجرائی، و سازمان‌ها و بخش‌های متقاضی انجام تحقیقات اختصاص داده شده است.
از موفقیت‌هایی که این مؤسسه طی ۲۴ سال گذشته کسب کرده، اجرای بیش از ۴۰ فقره طرح و پروژه پژوهشی دانشگاهی و غیر‌دانشگاهی و انتخاب دو مورد از آن‌ها به عنوان پژوهش شایسته تشویق در رتبه‌بندی سالیانه وزارت ارشاد اسلامی و دو مورد دیگر از آن‌ها به عنوان پژوهش برتر دانشگاه بوده است. از جمله کارهای مهم دیگری که مؤسسه انجام داده، انتشار فصلنامه علمی – پژوهشی ( و ترویجی ) با عنوان "پژوهش‌های تربیتی" (طی ۲۵ سال )، و مجله "نمای تربیت" که ترجمه مجموعه مقالات نشریه سازمان یونسکو با عنوان انگلیسی "Prospect" بوده و از سال ۱۳۴۲ تاکنون ( گاه با وقفه یا تأخیر ) به چاپ رسیده است. نمایه چکیده‌های پایان‌نامه‌های تحصیلی دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها در حوزه علوم تربیتی (که در زمان خود نوعی بدعت گذاری محسوب می‌شده است)، به صورت سالنامه بین سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ در مؤسسه تهیه و منتشر می‌شده است که پس از فعالیت‌های نظام‌مند و گسترده‌تر مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (ایران داک) که شروع آن در سال ۱۳۷۰ بوده، متوقف شد.
پیشنهاد تغییر نام مؤسسه
مدیریت جدید به چند دلیل تغییر نام مؤسسه را پیشنهاد کرده است:
سابقه فعالیت مؤسسه قبل از انقلاب اسلامی
بر اساس شواهدی که از نقل قول‌های تعدادی از اعضاء هیأت علمی سابق (بازنشسته ) این مؤسسه در دست است، در دوره پانزده ساله قبل از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷-۱۳۴۲)، این مؤسسه نقش بسیار فعّال و ارزنده‌ای در عرصه تعلیم و تربیت و پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناسی کشور ایفا کرده است. این مؤسسه با ۲۰ نفر شاغل و بهره‌گیری از استادان برجسته دانشسرای عالی و گاه دانشگاه تهران، توانسته بود خدمات علمی – پژوهشی شایان توجهی به جامعه علمی کشور عرضه نماید. کتاب‌هایی در زمینه روش‌های آماری در علوم تربیتی، روش انجام پژوهش و روش گزارش نویسی پژوهش علمی، آزمون‌های روان‌شناختی، و ... توسط اعضاء ثابت هیأت علمی مؤسسه به زبان فارسی برگردانده شده است.
از جمله ابزارها و فناوری‌های پیشرفته مورد استفاده پژوهشگران این مؤسسه، یک کامپیوتر بزرگ نسل قدیم بوده که برای انجام محاسبات و تصحیح اوراق امتحانی و پاسخنامه تست‌ها و پرسشنامه‌ها و ... با استفاده از کارت های منگنه صورت می‌گرفته و در آن زمان به آن اعتبار زیادی بخشیده بوده است. کتابچه راهنمای تست‌های هوش تصویری ( دومینو ۴۸، ریون سیاه و سفید و رنگی، اوتیس - لنون ) و پرسشنامه‌های شخصیتی عینی و فرافکن نسبتاً زیادی توسط آنان خریداری شده و در انجمن‌های علمی معتبر خارجی نسبتاً زیادی عضویت داشته‌اند. علاوه‌براین، کتاب‌های علمی، فرهنگ‌های لغات و اصطلاحات، دایره‌المعارف‌ها، و خبرنامه‌های انگلیسی روز، مجلات، و بروشورهای خارجی زیادی را به صورت منظم خریداری کرده و در معرض دید استادان، دانشجویان و سایر متقاضیان قرار می‌دادند.
اعضاء ثابت هیأت‌علمی مجرّب مؤسسه در دوره‌های فوق لیسانس روان‌شناسی، علوم تربیتی، و روان‌سنجی برگزارشده در دانشسرای عالی ( که در آن‌زمان بالاترین سطح تحصیل در رشته‌های مذکور شناخته می‌شد ) تدریس می‌کرده‌اند. همکاری تنگاتنگی بین این مؤسسه و سازمان امور استخدامی، انجمن اولیاء و مربیان، مرکز آزمون شناسی ( سازمان سنجش آموزش کشور)، مراکز و مدارس آموزش عالی مختلف در کشور، و ... وجود داشته است.
سابقه فعالیت مؤسسه بعد از انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های کشور
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رسالت‌های تربیت معلم در کشور دچار تحولات بسیار شدید شد. با نضج‌گیری اندیشه های مبتنی بر فاصله گرفتن از فرهنگ غرب و روی‌آوردن به تعلیم و تربیت و اخلاق اسلامی و زنده نگهداشتن آرمان‌های عقیدتی اسلامی، به تدریج دانشگاه تربیت معلم نقش محوری خود را در تربیت دبیر برای رشته‌های درسی مختلف از دست داد. سیاست‌گذاران و مسئولان وزارت آموزش و پرورش، از طریق راه‌اندازی و تقویت دانشسراها، مراکز تربیت معلم، آموزشکده‌های فنی و کشاورزی و سایر آموزشکده‌ها، و هموارسازی راه ادامه تحصیل کارکنان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ( اعم از آزاد، شبانه، دولتی، غیرانتفاعی و سایر موارد ) و استفاده از سهمیه در کنکور سراسری ورودی دانشگاه‌های دولتی کشور، به تربیت معلمان مورد نیاز خود همّت گماشتند. هم زمان با این تحولات، رویداد بسیار مهم دیگری در کشور صورت گرفت که انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها را در پی داشت.
این مؤسسه پس از بروز نحله انقلاب فرهنگی دانشگاه‌ها و چندین سال وقفه، مجدداً در سال ۱۳۶۴ کار خود را از سر گرفت. اما این بار با استفاده از نیروهای انسانی متعهد و معتقد به مبانی اسلام، در راستای تحقّق اهداف برنامه‌های جامع توسعه اجتماعی، فرهنگی، تربیتی و روان‌شناختی جمهوری اسلامی ایران فعالیت نمود. پس از بازگشایی و خروج از مرحله تعطیلی و راه‌اندازی مجدد برخی از رشته‌های تحصیلی، با اتکاء به اعضاء هیأت علمی دانشگاه در این رشته‌ها، هفت فقره طرح پژوهشی نسبتاً قوی با موفقیت به اتمام رسید. بعد از عادی شدن جریان تحصیل در این رشته‌ها، و قرار گرفتن "معاونت پژوهشی" در تشکیلات اداری دانشگاه، فعالیت استادان دانشکده علوم تربیتی در زمینه انجام طرح‌های پژوهشی مؤسسه عملاً متوقف شد. مسئولان مؤسسه برای رهاشدن از این تنگنا، و پویایی بیشتر، در اواخر سال ۱۳۷۲ اقدام به استخدام تمام وقت چهار نفر عضو هیأت علمی – پژوهشی و تعدادی کارشناس پژوهشی ( اضافه بر کارکنان قبلی ) نمودند. این اقدام تا قبل از سال ۱۳۷۸ که بازنشسته شدن ۵ نفر از اعضاء مؤسسه را در پی داشت، با توجه به امکانات و ظرفیت‌های موجود، دوره شکوفایی فعالیت‌های مؤسسه را رقم زد.
طی سال‌های متمادی این مؤسسه با استفاده از امکانات، فضای فیزیکی و منابع مالی موجود و بسیار محدود در دانشگاه و گاهی با استفاده بسیار محدود از منابع مالی و امکانات دستگاه‌های اجرائی (به خصوص وزارت آموزش و پرورش) و دیگر سازمان‌های متقاضی) مانند شورای پژوهش‌های علمی کشور)، توانسته است هم در جهت انجام پژوهش‌های نظری ( و تلاش در تولید علم ) و ارزشیابی در موضوعات خاص و هم در جهت انجام پژوهش‌های کاربردی ( برخی در سطح ملّی ) با هدف ایجاد زمینه برای رفع نیازهای دستگاه‌ها و سازمان‌ها، و ارائه خدمات و مشاوره‌های علمی- تخصصی به آنان گام بردارد.
فعالیت‌های این مؤسسه با توجه به منابع مالی بسیار محدودی که در اختیار داشته، در حد امکانات و ظرفیت‌های موجود، به ترجمه، تألیف، تصنیف، نشر کتب، مقالات علمی در حوزه تعلیم و تربیت، ایجاد ارتباط و فراهم کردن زمینه همکاری مناسب و مؤثر با سازمان‌های سفارش دهنده و متقاضی انجام پروژه‌های پژوهشی، مشاوره‌های علمی، برگزاری کارگاه‌های علمی آموزشی دانشگاهی، و رفع نیازهای پژوهشی دستگاه‌های اجرائی، و سازمان‌ها و بخش‌های متقاضی انجام تحقیقات اختصاص داده شده است.
از موفقیت‌هایی که این مؤسسه طی ۲۴ سال گذشته کسب کرده، اجرای بیش از ۴۰ فقره طرح و پروژه پژوهشی دانشگاهی و غیر‌دانشگاهی و انتخاب دو مورد از آن‌ها به عنوان پژوهش شایسته تشویق در رتبه‌بندی سالیانه وزارت ارشاد اسلامی و دو مورد دیگر از آن‌ها به عنوان پژوهش برتر دانشگاه بوده است. از جمله کارهای مهم دیگری که مؤسسه انجام داده، انتشار فصلنامه علمی – پژوهشی ( و ترویجی ) با عنوان "پژوهش‌های تربیتی" (طی ۲۵ سال )، و مجله "نمای تربیت" که ترجمه مجموعه مقالات نشریه سازمان یونسکو با عنوان انگلیسی "Prospect" بوده و از سال ۱۳۴۲ تاکنون ( گاه با وقفه یا تأخیر ) به چاپ رسیده است. نمایه چکیده‌های پایان‌نامه‌های تحصیلی دوره‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها در حوزه علوم تربیتی (که در زمان خود نوعی بدعت گذاری محسوب می‌شده است)، به صورت سالنامه بین سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۳ در مؤسسه تهیه و منتشر می‌شده است که پس از فعالیت‌های نظام‌مند و گسترده‌تر مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (ایران داک) که شروع آن در سال ۱۳۷۰ بوده، متوقف شد.
پیشنهاد تغییر نام مؤسسه
مدیریت جدید به چند دلیل تغییر نام مؤسسه را پیشنهاد کرده است:
این پیشنهاد، متأثر از تغییر نام دانشگاه (از تربیت معلم به خوارزمی) در سال‌های اخیر و در واقع به تغییراتی مربوط می‌شود که در ماهیت مأموریت‌ها و فعالیت‌های قبلی آن به ویژه گذر از مرحله تربیت معلم و تربیت دبیر برای وزارت آموزش و پرورش و تبدیل آن به یک دانشگاه جامع با اضافه نمودن برخی رشته‌های تحصیلی دیگر مربوط می‌شود که انتظار می‌رود ارتقاء رتبه علمی آن در میان دانشگاه‌های کشور را در پی داشته باشد. تغییر نام مناسب ، می‌تواند به سازمان‌ها و نهادهای دیگر (خارج از آموزش وپرورش) نیز فرصت بهره مند شدن از خدمات علمی – پژوهشی مؤسسه را بدهد.
جامعیت بخشی نسبی به فعالیت‌ها از نظر افزودن رویکرد روانی – اجتماعی، دلیل دوم تغییر نام مؤسسه است.
با توجه به این‌که در سال‌های اخیر مأموریت‌های این مؤسسه را سازمان‌های پژوهشی وزارت آموزش و پرورش با استفاده از متخصصان خود انجام می‌دهند، برای مقابله با کاهش تقاضا و پویایی بیشتر، «تغییر نام مؤسسه» منطقی به نظر می‌رسد که خود آن مستلزم تدوین هدف‌ها و تعریف مأموریت‌های جدید براساس پاسخگویی به نیازهای مهم جامعه کنونی است.
دفعات مشاهده: 5819 بار | دفعات چاپ: 558 بار | دفعات ارسال به دیگران: 0 بار |
0 نظر